नेपालमा बेरोजगारी समस्या पछिल्लो समय गम्भीर सामाजिक–आर्थिक चुनौतीका रूपमा देखा परेको छ। शिक्षित र सक्षम जनशक्ति हुँदाहुँदै पनि स्वदेशमै रोजगारीको अवसर नपाउनु नेपाली समाजको ठूलो विडम्बना बनेको छ। हरेक वर्ष लाखौँ युवा रोजगारीको खोजीमा विदेशिन बाध्य छन्, जसले देशको दीर्घकालीन विकासमा नकारात्मक असर पारिरहेको छ।
बेरोजगारीका प्रमुख कारणहरू
नेपालमा बेरोजगारी बढ्नुका पछाडि विभिन्न संरचनात्मक कारणहरू रहेका छन्। उद्योग–धन्दाको सीमित विकास, राजनीतिक अस्थिरता, लगानीमैत्री वातावरणको अभाव, सीपमूलक शिक्षाको कमी र निजी क्षेत्रको कमजोर सहभागिता मुख्य कारण हुन्। विश्वविद्यालयबाट पास हुने विद्यार्थीहरू व्यवहारिक सीपभन्दा बढी सैद्धान्तिक ज्ञानमा सीमित रहनु पनि बेरोजगारी बढ्नुको अर्को कारण हो।
बेरोजगारीका सामाजिक र आर्थिक प्रभाव
बेरोजगारीले केवल आर्थिक समस्या मात्र होइन, सामाजिक समस्याहरू पनि जन्माउँछ। युवा जनशक्तिको पलायनले गाउँ र समाजमा श्रम अभाव हुन्छ। पारिवारिक सम्बन्ध कमजोर बन्छ, मानसिक तनाव बढ्छ र कतिपय अवस्थामा अपराध तथा सामाजिक विकृति पनि बढ्ने जोखिम रहन्छ। अर्थतन्त्रमा रेमिट्यान्सको योगदान बढे पनि उत्पादनशील क्षेत्र कमजोर बन्दै जानु दीर्घकालीन रूपमा घातक हुन्छ।
समाधानका उपायहरू
बेरोजगारी समाधानका लागि सरकारले दीर्घकालीन र व्यवहारिक नीति ल्याउन आवश्यक छ। कृषि, पर्यटन, सूचना प्रविधि र साना तथा मध्यम उद्योगलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ। सीपमूलक तालिम, स्टार्टअप प्रवर्द्धन, युवा उद्यमशीलता कार्यक्रम र निजी क्षेत्रसँग सहकार्य गरी रोजगारी सिर्जना गर्न सकिन्छ। स्वदेशमै अवसर सिर्जना गर्न सके युवाहरू विदेशिन बाध्य हुने अवस्था घट्नेछ।
के यो उपयोगी थियो?
