नेपालमा जाडोको मौसम प्रायः कात्तिक–मंसिर महिनाबाट सुरु हुन्छ। जाडोसङ्गै हिमाली क्षेत्रदेखि तराईसम्म तापक्रम गिरावट हुन्छ र चिसो हावा चल्छ। मौसम विज्ञान विभागका अनुसार ,हिमाली जिल्लामा राति तापक्रम ०–५ डिग्री सेल्सियससम्म पुग्न सक्छ भने तराई–मधेसमा १०–१५ डिग्रीसम्म कम हुने सम्भावना रहन्छ। यस्तो चिसो मौसमले शरीरमा विविध प्रकारका स्वास्थ्य समस्या निम्त्याउँछ।
जाडो मौसम धेरैलाइ रमाइलो लाग्ने भएता पनि सजगता नअपनाउदा स्वास्थ्यमा जटिल समस्याहरु देखिन सक्छ्न।
चिसोका कारण विशेषगरी साँस फेर्ने प्रणाली, रक्तसञ्चार, छाला र पाचन प्रणाली प्रभावित हुन्छन्। शीतलहर, सुख्खा हावा, र बिहान र बेलुकीको अत्याधिक चिसोले धेरै मानिसमा रुघा, खोकी, छाती दुखाइ र थकान जस्ता समस्या ल्याउन सक्छ।
जाडोको स्वास्थ्यमा असर
1. साँस फेर्ने प्रणाली: चिसो हावा र सुख्खा वातावरणले घाँटी दुख्ने, खोकी लाग्ने र रुघा तथा ज्वरोको जोखिम बढाउँछ।
2. रक्तसञ्चार र मांसपेशी: चिसोमा रक्तसञ्चार सुस्त हुन्छ, जसले हात–खुट्टा चिसो हुनु र मांसपेशी दुख्ने जस्ता समस्या ल्याउँछ।
3. छालामा असर: सुख्खा हावा र चिसोले छाला फुटने, चिलाउने र खस्रिने समस्या निम्त्याउँछ।
4. पाचन प्रणालीमा असर: चिसोमा पाचन प्रक्रिया सुस्त हुन सक्छ, जसले कब्जियत वा पेटका अन्य समस्या ल्याउन सक्छ।
5. प्रतिरक्षा प्रणाली: शरीर चिसोमा कमजोर हुन सक्छ, जसले संक्रमण र रोगको जोखिम बढाउँछ।
जाडोमा बच्ने उपाय
सामान्य उपाय (सबैका लागि)
🔹उपयुक्त कपडा: शरीरलाई पूर्ण रूपमा ढाक्ने कपडा, टोपी, पञ्जा र मोजा लगाउने।
🔹घरभित्र तातोपना बढाउने : चिसो हावा र शीतलहरबाट बच्ने। हिटर तथा इन्डक्सनको प्रयोगद्वारा 🔹तापक्रम बढाउन सकिन्छ। आगो तापेर पनि न्यानो रहन सकिन्छ।
🔹हाइड्रेशन: चिसोमा पर्याप्त पानी पिउने , हाइड्रेटेड रहने ।
🔹सन्तुलित आहार: गर्मी दिने खाना, फलफूल र प्रोटिन सेवन गर्नु।
🔹व्यायाम: हल्का–फुल्का व्यायामले रक्तसञ्चार बढाउँछ र शरीरलाई तातो राख्छ।
बच्चाका लागि विशेष सुझाव
🔹बच्चालाई मोटा कपडा, टोपी र मोजासहित राख्ने।
🔹बिहान–साँझको चिसो हावाबाट जोगाउने।
🔹अत्यधिक चिसोमा बाहिर खेल्न नदिनु।
🔹खोकी, ज्वरो वा सास फेर्न समस्या देखिए चिकित्सकको सल्लाह लिनु।
सुत्केरी महिलाका लागि विशेष सुझाव
🔸सुत्केरी महिला चिसोमा संवेदनशील हुन्छन्, त्यसैले घरभित्र पर्याप्त तताउने व्यवस्था गर्नुपर्छ।
🔸पौष्टिक, गर्मी दिने आहार सेवन गर्नु।
🔸बच्चा र आमा दुबैलाई चिसो हावाबाट सुरक्षा दिने।
🔸अत्याधिक थकान वा स्वास्थ्य समस्या देखिए चिकित्सकको सल्लाह लिनु।
अतिरिक्त सावधानी
🔹धूम्रपान निषेध: चिसोमा घरभित्र धूम्रपान नगर्नु।
🔹स्नान र छाला हेरचाह: न्यानो पानीले स्नान र छालामा हाइड्रेट गर्ने लोशन प्रयोग गर्नु।
🔹सजगता: बच्चा, सुत्केरी, वृद्ध र बिरामीलाई विशेष ख्याल राख्ने।
निष्कर्ष
जाडोको मौसम रमाइलो भए पनि स्वास्थ्य जोखिम उच्च हुन्छ। सजग रहनु, सुरक्षा अपनाउनु र आवश्यक परे चिकित्सकको सल्लाह लिनु जीवन बचाउने सबैभन्दा प्रभावकारी उपाय हो। बच्चा र सुत्केरीलाई विशेष ख्याल राख्दा तपाईंको परिवार जाडोमा सुरक्षित रहन्छ र सकारात्मक स्वास्थ्य कायम रहन्छ।
के यो उपयोगी थियो?
